Obowiązkowe tachografy w busach 2,5–3,5 t od 1 lipca 2026 roku – przegląd najważniejszych informacji

Od 1 lipca 2026 r. wejdą w życie nowe unijne przepisy zobowiązujące do montażu tachografów w lekkich pojazdach dostawczych o DMC od 2,5 do 3,5 tony, wykonujących międzynarodowy transport towarów. Obowiązek ten wynika z regulacji przyjętych w ramach Pakietu Mobilności, w szczególności z Rozporządzenia (UE) 2020/1054, które rozszerzyło wymogi dotyczące czasu pracy kierowców na mniejsze pojazdy.

W praktyce oznacza to, że przedsiębiorcy korzystający z tzw. busów w transporcie międzynarodowym będą musieli wyposażyć je w najnowsze tachografy inteligentne i używać ich na takich samych zasadach jak w ciężarówkach. Poniżej przedstawiamy kluczowe informacje o zakresie tego obowiązku, wyłączeniach oraz nowych wymogach dla przewoźników i kierowców.

Kogo dotyczy nowy obowiązek?

Nowe przepisy obejmują wyłącznie międzynarodowy przewóz rzeczy (w tym kabotaż) realizowany pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 2,5 t (łącznie z przyczepą) – do 3,5 t. Oznacza to, że każdy bus o DMC powyżej 2,5 t wykonujący zarobkowy transport towarów poza granice kraju będzie musiał mieć zainstalowany tachograf i kierowca będzie zobowiązany go używać. Co istotne, obowiązek ten dotyczy zarówno nowych pojazdów rejestrowanych po 1 lipca 2026 r., jak i busów zarejestrowanych wcześniej, jeśli będą nadal wykorzystywane w ruchu międzynarodowym. Nie jest to więc wymóg wyłącznie dla nowych aut – tachografy muszą zostać doposażone także w istniejących flotach, jeżeli te pojazdy mają nadal jeździć na trasach międzynarodowych.

Wyłączenia i zakres ograniczony

Obowiązek montażu tachografu będzie ograniczony tylko do przewozów międzynarodowych towarów. Nie obejmuje on transportu krajowego – busy o DMC do 3,5 tony wykorzystywane wyłącznie w przewozach krajowych nadal nie będą musiały mieć tachografów. Podobnie, nie dotyczy on przewozu osób – małe busy osobowe (mikrobusy) mieszczące do 9 osób łącznie z kierowcą pozostaną zwolnione z obowiązku tachografu, nawet w transporcie międzynarodowym. W zakresie przewozów pasażerskich nic się nie zmienia – tachografy wymagane są tylko w autobusach powyżej 9 miejsc, natomiast w mniejszych pojazdach do 9 miejsc nie będzie takiego wymogu.

Ogranicznik prędkości?

Warto też podkreślić, że nowe regulacje nie wprowadzają obowiązku montażu ograniczników prędkości w tych pojazdach. Wymóg instalacji ogranicznika (limitera) prędkości dotyczy w UE wyłącznie cięższych pojazdów ciężarowych (kategorii N2 i N3) o DMC powyżej 3,5 tony oraz dużych autobusów, nie zaś busów do 3,5 tony. Oznacza to, że choć busy w transporcie międzynarodowym będą musiały mieć tachograf, nadal nie ma wymogu prawnego wyposażania ich w urządzenia ograniczające prędkość maksymalną.

Skala zmian – tysiące busów do wyposażenia

Zmiana przepisów będzie odczuwalna dla branży transportowej w Polsce. Szacuje się, że obowiązkiem montażu tachografów może zostać objętych niespełna 40 tysięcy pojazdów dostawczych o DMC 2,5–3,5 tony należących do polskich przewoźników. Wskazuje na to liczba busów, które uzyskały wypis z licencji na międzynarodowy transport rzeczy po wprowadzeniu wymogów Pakietu Mobilności. Stanowi to duże wyzwanie organizacyjne i finansowe dla przewoźników zajmujących się ekspresowym transportem drobnicowym. Rynek ze względu na nowe wymogi może ulec zmianie.

Nowe obowiązki dla przewoźników i kierowców

Wprowadzenie tachografów w busach 2,5–3,5 t wiąże się z szeregiem nowych obowiązków dla firm transportowych oraz kierowców tych pojazdów. Najważniejsze z nich to:

Montaż i certyfikacja tachografu – Każdy pojazd objęty wymogiem musi zostać wyposażony w zatwierdzony (homologowany) cyfrowy tachograf zgodny z najnowszym standardem (tzw. inteligentny tachograf drugiej generacji G2V2). Montaż urządzenia powinien zostać wykonany w autoryzowanym serwisie tachografów, a następnie tachograf musi być zalegalizowany i skalibrowany zgodnie z przepisami. Urządzenie będzie rejestrować prędkość, przebieg, czas jazdy i aktywności kierowcy tak jak w ciężarówkach. W tym kroku pojawiają się już pierwsze poważne problemy, ponieważ większość tych pojazdów nie jest dostosowana do montażu tachografu.
Wyrobienie kart do tachografu – Przewoźnik musi uzyskać kartę przedsiębiorstwa, a każdy kierowca – kartę kierowcy do tachografu cyfrowego. Karta przedsiębiorstwa służy do odczytu i zabezpieczania danych z tachografu, a indywidualna karta kierowcy umożliwia rejestrację aktywności kierowcy w tachografie. Jest to nowy wymóg dla firm dotychczas jeżdżących busami bez tachografów – do pełnego korzystania z tachografu potrzebne są odrębne karty: firmowa oraz personalne karty kierowców. Należy z wyprzedzeniem złożyć wnioski o wydanie tych kart (w Polsce karty tachografowe wydaje Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych) tak, aby od lipca 2026 kierowcy mieli je już przy sobie.
Szkolenie z obsługi tachografu – zarówno kierowcy, jak i osoby zarządzające transportem powinni poznać zasady prawidłowej obsługi tachografów. Wymagane będzie przeszkolenie kierowców z zakresu korzystania z urządzenia (logowanie i wylogowanie kartą, wybieranie odpowiednich trybów – jazda/praca/odpoczynek, reagowanie na komunikaty tachografu itp.). Brak umiejętności obsługi może skutkować błędami i naruszeniami, za które przewidziano kary (np. mandat za nieprawidłową obsługę tachografu). Przewoźnik będzie odpowiedzialny za poinstruowanie kierowcy w zakresie nowych urządzeń.
Pobieranie i archiwizacja danych – Przepisy zobowiązują przewoźników do regularnego zgrywania (sczytywania) danych z tachografów oraz kart kierowców i przechowywania ich przez określony czas. Dane z tachografu powinny być pobierane co najmniej raz na 90 dni, a dane z karty kierowcy – co 28 dni. Takie interwały są wymagane, aby zapobiec nadpisaniu lub utracie danych. Zgrane pliki z tachografu i kart należy archiwizować w bezpieczny sposób przez minimum rok. Podczas kontroli drogowej lub w przedsiębiorstwie inspektorzy mogą zażądać okazania tych danych – ich brak albo zaniedbanie terminowego odczytu będzie traktowane jako poważne naruszenie zagrożone dużymi sankcjami finansowymi.
Przestrzeganie norm czasu prowadzenia i odpoczynku – Od 1 lipca 2026 r. kierowcy busów o DMC 2,5–3,5 t w transporcie międzynarodowym zostaną objęci takimi samymi regulacjami czasu jazdy, przerw i odpoczynków, jak kierowcy samochodów ciężarowych. Oznacza to m.in. limit 9 godzin jazdy dziennie (z możliwością przedłużenia do 10 godzin dwa razy w tygodniu), obowiązkową przerwę 45 min po maksymalnie 4,5 godz. ciągłej jazdy, minimalny odpoczynek dobowy 11 godzin (z pewnymi odstępstwami) oraz odpoczynki tygodniowe (45-godzinne regularne lub skrócone min. 24-godzinne co drugi tydzień) – identycznie jak u kierowców ciężarówek. Od chwili objęcia tych kierowców rozporządzeniem 561/2006 ich czas pracy będzie rejestrowany przez tachograf, dlatego muszą oni bezwzględnie stosować się do limitów czasu prowadzenia pojazdu i odpoczynków. Naruszenie norm (np. przekroczenie dopuszczalnego dziennego czasu jazdy czy brak wymaganej przerwy) będzie skutkować mandatami nakładanymi zarówno na kierowcę, jak i na przewoźnika, analogicznie jak ma to miejsce w transporcie ciężarowym. Duże znaczenie ma przeszkolenie z tych skomplikowanych przepisów nie tylko kierowców, ale też osób odpowiadających za planowanie tras.
Rozliczanie czasu pracy kierowców – Wraz z objęciem busów przepisami o czasie jazdy, na przewoźników nałożone zostaną też takie same obowiązki w zakresie ewidencji i rozliczania czasu pracy kierowców, jak dla kierowców pojazdów powyżej 3,5 t. Kierowcy busów staną się pełnoprawnymi kierowcami zawodowymi w rozumieniu przepisów – pracodawca będzie musiał prowadzić ich ewidencję czasu pracy, uwzględniając wszystkie godziny jazdy, inne prace, dyżury oraz okresy odpoczynku, zgodnie z ustawą o czasie pracy kierowców. Rozliczanie wynagrodzeń powinno odbywać się według tych samych zasad (uwzględnianie godzin nadliczbowych, pracy w porze nocnej, dyżurów itp.). W praktyce oznacza to konieczność wdrożenia w firmie takich samych procedur kadrowych i systemów monitorowania czasu pracy, jakie funkcjonują w firmach posiadających ciężarówki. Należy pamiętać, że służby kontrolne (Inspekcja Transportu Drogowego, PIP) będą mogły sprawdzać również dokumentację czasu pracy kierowców busów pod kątem zgodności z przepisami.

Podsumowanie

Od lipca 2026 roku wymóg posiadania tachografu obejmie znaczną część floty lekkich pojazdów dostawczych operujących za granicą, co stanowi dużą zmianę dla segmentu „busiarzy”. Nowe regulacje unijne mają na celu ujednolicenie warunków pracy i poprawę bezpieczeństwa – kierowcy busów będą limitowani czasem pracy tak samo, jak kierowcy ciężarówek, co ma zapobiegać przemęczeniu i nieuczciwej konkurencji. Jednocześnie przepisy wyraźnie ograniczają się do transportu międzynarodowego rzeczy, nie nakładając nowych obowiązków na przewozy krajowe ani na przewozy osób małymi busami. Przewoźnicy powinni już teraz przygotować się do nadchodzących zmian – zaplanować wyposażenie pojazdów w tachografy, pozyskać niezbędne karty, przeszkolić załogę oraz dostosować organizację pracy kierowców do nowych norm. Choć wiąże się to z kosztami i dodatkowymi formalnościami, od lipca 2026 r. niedostosowanie się do tych wymogów będzie skutkować dotkliwymi karami. W dłuższej perspektywie zmiany te mają uporządkować rynek przewozów ekspresowych i zwiększyć bezpieczeństwo na drogach, zapewniając równą konkurencję między przewoźnikami niezależnie od wielkości pojazdów.