Środki techniczne w wykorzystywane do przewozu zwierząt powinny być dostosowane do szczegółowych uwarunkowań, które obejmują odległość jaka jest pokonywana ze zwierzętami. Podstawowe kryterium jakim jest odległość wyróżnia się dwie kategorie transportu: wewnętrzny i zewnętrzny. Transport wewnętrzny to przewóz między budynkami gospodarstwa a trwałymi użytkami zielonymi. Odległość transportu wewnętrznego nie przekracza 20 km. W transporcie wewnętrznym wykorzystywane są przede wszystkim przyczepy i naczepy specjalne. Na polskim rynku wiodącymi producentami i dystrybutorami tego typu sprzętu są m.in. firmy: Joiskin i Pronar. Modele różnią się między sobą gabarytami zewnętrznymi i ładownością ,jednak ich konstrukcja oparta jest na podobnych zasadach. Podwozie umieszczone na belkach tworzących gęste użebrowanie, daje możliwość przewozu ładunków o dużej masie. Skrzynię o dużej wytrzymałości tworzą łącznie blaszana podłoga i ściany. Dodatkowo ściany są wzmocnione przez wyprofilowane zagięcia. Szczelność to zaleta takiej konstrukcji. Trzyskładnikowa żywica pokrywa podłogę, co znacznie ogranicza możliwość poślizgu i minimalizuje ryzyko upadku zwierząt. Utrzymanie czystości zapewnia odpowiednio zabezpieczone dno przyczepy. W razie rozdzielenia zwierząt, istnieje możliwość aby wnętrze przyczepy mogło być podzielone na mniejsze części dzięki wewnętrznym barierkom mocowanym na szynach. Szczególną uwagę należy zwrócić na umocowanie zawieszenia na siłownikach hydraulicznych, co w konsekwencji daje możliwość regulowania wysokości tylnej przyczepy do 14 cm nad ziemią, dzięki czemu nie trzeba stosować ramp do załadunku i rozładunku zwierząt. To rozwiązanie ułatwia pracę obsługi i minimalizuje stres zwierząt. Zastosowanie barierek wyznaczają zwierzętom drogę, co jest bardzo dużym udogodnieniem.
Do transportu zewnętrznego mamy szeroką ofertę rozwiązań o różnorodnej konstrukcji. Przyczepy do transportu zwierząt różnią się głównie budową skrzyni, typem zawieszenia oraz maksymalną ładownością. W ofercie są trzy rodzaje skrzyń: zamknięta, ażurowa oraz prętowa. Te zamknięte są przeznaczone do przewozu zwierząt w kontenerach lub luzem a także do transportu przekraczającego czas ośmiu godzin. Ich konstrukcja izoluje zwierzęta od warunków zewnętrznych. Ściany przyczep ażurowych oraz dach konstrukcji stwarzają warunki naturalne. Jednak nie należy dopuszczać do niekorzystnego wpływu zmian pogodowych na zwierzęta. Ponieważ w czasie opadów, silnego wiatru lub nasłonecznienia konieczne jest wyposażenie skrzyni w plandekę ochraniającą. Wśród przyczep ażurowych istnieją rozwiązania dwupoziomowe, które dają możliwość załadowania większej liczby zwierząt. Dzięki podnoszonemu dachowi istnieje możliwość przewozu wyższych zwierząt na górnym pokładzie. Na rynku środków do transportu zewnętrznego są oferowane takie modele wyposażone w wewnętrzne żaluzje, które po zasłonięciu chronią prze wpływem zmiennych warunków pogodowych. Stabilność konstrukcji oraz minimalizację wstrząsów zapewnia trzyosiowe nadwozie. Przyczepy prętowe ze względu na swoją specyficzną konstrukcję służą tylko do krótkiego transportu zwierząt, ponieważ rozwiązanie to nie chroni całkowicie zwierząt przed wpływem niekorzystnych warunków pogodowych. Jednak niezależnie od konstrukcji przyczepy należy pamiętać o odpowiednim wyposażeniu, które ma zagwarantować spełnienie zaleceń związanych z transportem zwierząt na długich trasach. Środki transportu do przewozu zwierząt wyposażone są w systemu wymuszonej wentylacji, systemy rejestracji temperatury, układy pojenia oraz moduły GSM, które zapewniają stałą łączność załogi samochodu z siedzibą firmy.
Kontrola czasu transportu zwierząt.
- Kontrolując transport zwierząt, PLW powinien sprawdzić, czy przestrzegane są przepisy dotyczące czasu transportu zwierząt. Przede wszystkim należy pamiętać, iż podróż oznacza całą operację transportu z miejsca wyjazdu do miejsca przeznaczenia, w tym wszelkie postoje, rozładunek w celu zapewnienia odpoczynku, czy transfer. Podróż zaczyna się w momencie, kiedy pierwsze zwierzę zostanie załadowane na środek transportu w miejscu wyjazdu, a kończy się, gdy w miejscu przeznaczenia zostanie wyładowane ostatnie zwierzę.
- Niezależnie od tego jak długo trwa podróż, PLW powinien ocenić, czy przewoźnik lub organizator przedsięwziął wszystkie niezbędne środki w celu skrócenia do minimum długości trwania przewozu, a więc np.:
- czy zwierzęta przewożone są najkrótszą drogą,
- czy nie planuje lub nie przedłuża niepotrzebnie przerw w podróży.
- W przypadku:
- gdy jednym środkiem transportu są wiezione różne przesyłki zwierząt, których załadunek na środek transportu odbywa się w różnych miejscach, natomiast miejsce przeznaczenia jest wspólne, czas przewozu dla całego transportu zwierząt powinien być liczony od momentu załadunku pierwszego zwierzęcia z przesyłki załadowanej na środek transportu jako pierwszej – wynika z tego, iż dla przesyłki załadowanej w następnej kolejności czas transportu będzie krótszy – podobna zasada obowiązuje, gdy w miejscu gromadzenia zwierząt w kraju tranzytu formuje się większą przesyłkę;
- gdy jednym środkiem transportu są wiezione różne przesyłki zwierząt do różnych miejsc przeznaczenia, czas przewozu zwierząt kończy się w chwili rozładowania ostatniego zwierzęcia w końcowym miejscu przeznaczenia;
- transportu drobiu i królików w kontenerach, podróż zwierząt rozpoczyna się w momencie załadunku pierwszego zwierzęcia do kontenera, a kończy się w momencie, gdy ostatnie zwierzę zostanie wyładowane z kontenera; czas, w którym zwierzęta przebywają w kontenerach nie może być traktowany jako czas odpoczynku, również w przypadku, kiedy kontenery nie zostały jeszcze załadowane na środek transportu.
- W przypadku transportu trwającego do 8 godzin, środek transportu powinien bez zbędnych przerw przewieźć zwierzęta z miejsca wyjazdu do miejsca przeznaczenia.
- W przypadku transportu trwającego powyżej 8 godzin, który może być realizowany jedynie przez przewoźnika posiadającego zezwolenie Typu 2 oraz środkami transportu posiadającymi świadectwo zatwierdzenia środka transportu drogowego, zwierzęta mogą być przewożone w sposób następujący:
- nieodsadzone cielęta (do 2 miesiąca życia), jagnięta (do 6 tyg. życia), prosięta oraz źrebięta, które są wciąż karmione mlekiem – po 9 godzinach należy zapewnić okres odpoczynku trwający przynajmniej 1 godzinę, a następnie mogą one być transportowane przez kolejne 9 godzin, świnie mogą być transportowane maksymalnie przez okres 24 godzin, a w czasie podróży muszą mieć stały dostęp do wody,
- zwierzęta domowe nieparzystokopytne mogą być transportowane maksymalnie przez okres 24 godzin, a podczas podróży muszą być pojone oraz w razie konieczności karmione co 8 godzin,
- pozostałe przeżuwacze – po 14 godzinach podróży, należy zapewnić okres odpoczynku trwający przynajmniej 1 godzinę, a następnie mogą być transportowane przez kolejne 14 godzin. Po tym czasie, zwierzęta muszą zostać rozładowane, nakarmione i napojone oraz odpoczywać przez przynajmniej 24 godziny w zatwierdzonym punkcie kontroli. W przypadku zwierząt, o których mowa w lit. a i d, okres odpoczynku trwający przynajmniej 1 godzinę powinien być przeznaczony, w szczególności na pojenie i karmienie zwierząt. Pomimo tego, iż przepisy nie limitują długości okresu odpoczynku, nie powinien on być zbytnio przedłużany i nie powinien służyć żadnym innym celom niż napojenie i nakarmienie zwierząt.
- Do kontroli czasu podróży służą:
- dziennik podróży lub w przypadku transportu, dla którego nie ma obowiązku wystawiania dziennika podróży, inny dokument wskazujący na czas rozpoczęcia transportu,
- dane z systemu nawigacji satelitarnej, w przypadku przewozów powyżej 8 godzin,
- zapisy tachografu.
- W trakcie kontroli w miejscu wyjazdu, PLW weryfikuje, czy przedstawiony przez przewoźnika lub organizatora plan przewozu z miejsca wysyłki do miejsca docelowego w sekcji I dziennika podróży jest możliwy do realizacji oraz czy długość przejazdu poszczególnych odcinków trasy oraz zaplanowane postoje są zgodne z wymaganiami podanymi w rozdziale V załącznika I rozporządzenia nr 1/2005. Do weryfikacji zaplanowanego czasu podróży PLW powinien użyć znanych mu i dostępnych portali internetowych pozwalających na określenie czasu potrzebnego do przejazdu zaplanowanej trasy np. www.maps.google.pl, www.de.map24.com, www.viamichelin.pl lub innych. Ponadto, podczas weryfikacji należy wziąć pod uwagę, iż średnia prędkość pojazdu wiozącego zwierzęta nie powinna przekraczać 60 km/h, jednakże w przypadku stwierdzenia za pomocą np. stron internetowych, iż jakaś część trasy będzie prowadziła autostradami, należy wziąć pod uwagę możliwość poruszania się na takich odcinkach z prędkością większą niż 60 km/h, tj. maksymalnie 90 km/h.
- Dziennik podróży może zostać zatwierdzony przez PLW tylko w przypadku, gdy sekcja I jest wypełniona prawidłowo. Przebieg podróży z uwzględnieniem postojów przeznaczonych do pojenia, karmienia i odpoczynku zwierząt powinien być zaplanowany stosownie do przepisów rozporządzenia nr 1/2005 od miejsca wyjazdu do miejsca przeznaczenia, również w przypadku kiedy miejsce przeznaczenia znajduje się na terytorium kraju trzeciego. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w przedstawionym dzienniku podróży, PLW żąda od przewoźnika lub organizatora (jeżeli przewoźnik nie jest jednocześnie organizatorem) zmiany ustaleń w taki sposób, aby były zgodne z wymaganiami podanymi w rozdziale V załącznika I rozporządzenia nr 1/2005.
- Mając na uwadze fakt, iż weryfikacja sekcji I wymaga czasu, a także może zakończyć się nakazem zmiany planu przewozu, PLW powinien żądać od organizatora dostarczenia ww. dokumentu co najmniej 48 godzin przed planowanym wyjazdem. Powyższe wynika wprost z przepisu art. 14 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Rady 1/2005.
- W przypadku, gdy plan przewozu zakłada załadunek zwierząt na statek, PLW powinien zażądać przedstawienia kopii świadectwa zatwierdzenia statku do transportu zwierząt. Dopiero po otrzymaniu ww. dokumentu możliwe jest zaakceptowanie dziennika podróży.
- Dziennik podróży podlega kontroli na każdym etapie przejazdu. Dziennik podróży powinien być zawsze kontrolowany w przypadku kontroli zwierząt podczas rozładunku, w szczególności podczas kontroli dobrostanu zwierząt w rzeźni. W przypadku rutynowych kontroli transportów, które zwyczajowo są przewożone na podobnej trasie kontrola może obejmować jedynie analizę dziennika podróży. Natomiast w przypadku, gdy PLW ma jakiekolwiek wątpliwości dotyczące czasu transportu lub gdy kontroluje przesyłkę, która była transportowana nową trasą, powinien skontrolować zapisy systemu nawigacji satelitarnej. Ponadto, w przypadku, gdyby zapisy te z jakichkolwiek względów nie były dostępne podczas kontroli powinien posiłkować się zapisami tachografu.
- Przeprowadzając kontrolę danych z systemu nawigacji satelitarnej lub tachografu, PLW powinien udokumentować ją w odpowiedni sposób oraz pozostawić w dokumentacji dotyczącej przeprowadzonej kontroli kopię kontrolowanych zapisów. W związku z tym, iż zgodnie z rozporządzeniem nr 1/2005, przewoźnik ma obowiązek przechowywać dane uzyskane z systemu nawigacji przez co najmniej 3 lata i udostępniać je na wniosek właściwych władz, w przypadku, gdy nie ma możliwości sprawdzenia takich zapisów w trakcie kontroli, PLW powinien wystąpić pisemnie do przewoźnika o ich przesłanie w terminie późniejszym.
- PLW powinien przeprowadzać kontrolę danych z systemu nawigacji satelitarnej dla co najmniej 20% transportów długodystansowych wysyłanych z terenu danego powiatu oraz co najmniej 20% transportów długodystansowych przyjeżdżających na teren danego powiatu w ciągu roku.
- Kontrole, o których mowa powyżej, powinny być przeprowadzone na podstawie dokonanej przez PLW analizy ryzyka w oparciu o następujące parametry:
- przewóz zwierząt nową trasą, tj. gdy PLW nie może na podstawie dotychczasowych doświadczeń stwierdzić, czy dane w sekcji I oraz sekcji IV są wiarygodne,
- gdy istnieją wątpliwości co do przedstawianych dokumentów odnoszących się do czasu transportu,
- gdy przewożone są zwierzęta nieodsadzone,
- czas trwania transportu jest zbliżony lub przekracza 21 godzin,
- jeżeli miejsce przeznaczenia przesyłki zwierząt opuszczającej teren powiatu znajduje się na terytorium kraju trzeciego,
- gdy dany przewoźnik poprzednio naruszył przepisy dotyczące czasu transportu,
- utrzymujące się niekorzystne warunki atmosferyczne, np. ujemne temperatury powietrza zimą lub temperatury przekraczające 30ºC latem. Kontrola ta powinna zostać przeprowadzona łącznie z kontrolą danych uzyskanych z systemu rejestracji temperatur, celem weryfikacji, czy podczas transportu został zachowany wymóg utrzymania temperatury wewnątrz pojazdu w przedziale od 5 do 30 ºC z tolerancją +/- 5 ºC w zależności od temperatury na zewnątrz.
Kontrola stanu zwierząt transportowanych lub przeznaczonych do transportu.
- Kontrolując stan zwierząt, na każdym etapie transportu, PLW powinien sprawdzić, czy nie są przewożone zwierzęta niezdolne do transportu, tj.:
- zwierzęta, które nie nadają się do transportu z racji wieku lub stanu fizjologicznego:
- ciężarne samice, będące w okresie przekraczającym 90 % przewidywanego okresu ciąży lub samice, które urodziły w tygodniu poprzedzającym transport,
- nowonarodzone ssaki, u których rana po pępowinie nie zagoiła się jeszcze całkowicie,
- świnie w wieku poniżej 3 tygodni, jagnięta w wieku poniżej 1 tygodnia i cielęta w wieku poniżej 10 dni, chyba że są transportowane na odległość mniejszą niż 100 km – transport powyżej 100 km jest dopuszczalny w przypadku świń, które rozpoczęły 21 dzień życia, jagniąt, które rozpoczęły 7 dzień życia oraz cieląt, które rozpoczęły 10 dzień życia,
- koty i psy w wieku poniżej 8 tygodni, chyba że towarzyszy im matka, – transport psów i kotów jest możliwy w przypadku zwierząt, które rozpoczęły 9 tydzień życia,
- zwierzęta z porożem w scypule,
- w przypadku transportu trwającego powyżej 8 godzin:
- źrebięta w wieku do 4 miesięcy, z wyjątkiem zarejestrowanych nieparzystokopytnych – transport źrebiąt powyżej 8 godzin jest dopuszczalny w przypadku zwierząt, które rozpoczęły 5 miesiąc życia,
- cielęta w wieku do 14 dni – transport cieląt powyżej 8 godzin jest dopuszczalny w przypadku zwierząt, które rozpoczęły 15 dzień życia,
- świnie o wadze do 10 kg,
- nieujarzmione nieparzystokopytne;
- zwierzęta, które nie nadają się do transportu z powodu stanu zdrowia:
- zwierzęta, które nie mogą poruszać się samodzielnie bez bólu lub poruszać się bez pomocy, np. w przypadku złamania kończyny lub kości miednicy,
- zwierzęta, które nie mogą się samodzielnie podnieść (np. bardzo słabe, zmęczone lub wyniszczone),
- zwierzęta z kulawizną nie pozwalającą na obciążenie chorej kończyny,
- zwierzęta mające duże i głębokie rany,
- zwierzęta z ciężkimi krwotokami,
- zwierzęta cierpiące na ciężkie choroby systemowe,
- zwierzęta z wypadniętą macicą lub odbytem,
- zwierzęta, po dekornizacji z niezagojonymi ranami lub z odłamanymi rogami,
- zwierzęta z widocznymi objawami chorób układu krążenia lub układu oddechowego, np. trudności w oddychaniu,
- zwierzęta z ciężkimi zapaleniami, np. zapalenie wymienia,
- zwierzęta z zaburzeniami koordynacji ruchów, np. zwierzęta nie mogące utrzymać równowagi,
- zwierzęta mające zaburzone reakcje, np. nadmierne pobudzenie, objawy nerwowe, intoksykacja.
- zwierzęta, które nie nadają się do transportu z racji wieku lub stanu fizjologicznego:
- Ponadto, w każdym innym przypadku, PLW, zgodnie ze swoją wiedzą lekarsko – weterynaryjną może uznać, iż zwierzę nie nadaje się do transportu, pomimo, iż przyczyna nie została wymieniona powyżej.
- W przypadku bydła i koni wiek zwierząt powinien być weryfikowany w trakcie kontroli identyfikacji zwierząt. PLW powinien przeprowadzić fizyczną weryfikację prawidłowości identyfikacji każdego zwierzęcia zgłoszonego do wysyłki, a w szczególności zgodności numeru identyfikacyjnego zwierzęcia z numerem wpisanym do dokumentu identyfikacyjnego. Jednocześnie, kontroli powinna podlegać data urodzenia zwierzęcia wpisana w dokumencie identyfikacyjnym. W przypadku zwierząt, dla których data urodzenia znajdująca się w dokumencie lub centralnej bazie danych wskazuje iż zwierzę jest zbyt młode do planowanego transportu, PLW nie powinien zezwolić na jego załadunek.
- W przypadku owiec i kóz PLW odpowiedzialny za wysyłkę powinien przeprowadzić weryfikację czy każde zwierzę jest zarejestrowane w centralnej bazie danych. Jednocześnie, kontroli powinna podlegać data urodzenia zwierzęcia. W przypadku zwierząt, dla których data urodzenia znajdująca się w dokumencie lub centralnej bazie danych wskazuje iż zwierzę jest zbyt młode do planowanego transportu, PLW nie powinien zezwolić na jego załadunek.
- W przypadku kontroli samic w laktacji, należy przykładać szczególną uwagę do tego czy zwierzęta są wystarczająco często, to jest przynajmniej co 12 godzin, dojone. Należy brać pod uwagę fakt, iż 12 godzin zwłaszcza w przypadku wysokowydajnych krów, może być zbyt długim okresem oczekiwania na udój, powodującym cierpienie zwierząt.
- Transport zwierząt chorych lub zranionych jest dopuszczony jedynie w przypadku, gdy:
- zwierzę jest lekko zranione lub chore i zgodnie z opinią lekarza weterynarii transport nie spowoduje dodatkowego cierpienia – niezależnie od opinii lekarza weterynarii ostateczną decyzję dotyczącą dopuszczenia zwierzęcia do transportu podejmuje urzędowy lekarz weterynarii;
- transportowane do celów dyrektywy Rady 86/609/EWG, jeśli choroba lub uszkodzenie jest częścią programu badawczego;
- transportowane pod nadzorem weterynaryjnym lub po leczeniu lub też po diagnozie weterynaryjnej; zezwolenie na tego rodzaju transport zostaje wydane jedynie wówczas, jeśli transport nie spowoduje niepotrzebnego cierpienia zwierząt, a zwierzęta są właściwie traktowane;
- zwierzęta poddane procedurom weterynaryjnym wynikającym z praktyk rolniczych, takich jak pozbawianie rogów lub kastracja, pod warunkiem, że rany są całkowicie zagojone.
Kontrola dokumentacji związanej z przewozem zwierząt.
Kontrolując przewóz zwierząt, PLW powinien skontrolować także dokumenty wymagane podczas transportu:
- dokumenty przewoźnika:
- zezwolenie dla przewoźników transportujących zwierzęta do 8 godzin – Typu 1, dla przewoźników transportujących zwierzęta powyżej 8 godzin – Typu 2,
- licencje dla kierowcy i konwojenta – w przypadku transportu zwierząt z gatunku domowych nieparzystokopytnych, bydła, owiec, kóz, świń lub drobiu,
- świadectwo zatwierdzenia środka transportu do przewozów powyżej 8 godzin,
- dokumenty dotyczące zdrowia zwierząt – świadectwo zdrowia, poświadczenie zdrowotności, jeśli jest wymagane,
- dokumenty dotyczące identyfikacji zwierząt – paszporty (bydło, konie), dokumenty przewozowe (owce, kozy),
- dokumenty dotyczące czasu transportu – dziennik podróży, w przypadku transportu zwierząt domowych, należących do gatunków nieparzystokopytnych innych niż zarejestrowane nieparzystokopytne, bydła, owiec, kóz i świń pomiędzy Państwami Członkowskimi oraz pomiędzy Państwami Członkowskimi i krajami trzecimi,
- dokument wystawiony przez przewoźnika zgodnie z art. 4 rozporządzenia nr 1/2005 zawierający następujące informacje:
- pochodzenie zwierząt i ich właściciela,
- miejsce wyjazdu,
- datę i czas wyjazdu,
- przewidziane miejsce przeznaczenia,
- przewidywany czas trwania przewozu, w przypadku, gdy nie ma obowiązku zaopatrywania przesyłki w inny dokument zawierający powyższe dane,
- dokumenty dotyczące przeprowadzonej dezynfekcji środka transportu.
